Pilsner Bira Nedir ?
Büyüklerimizden tutun bizim nesle kadar herkes ilk içtiği birayı hatırlar herhalde, değil mi ? Eğer bira kültürünün arşa dayandığı bir ülkede değilseniz hemen hemen hepimizin ilk içtiği bira marketten en kolay bulunabilecek bira oluyor. Ağzı yakan bir gaz ve hafif acımsı hisse eşlik eden nötr bir tat. Ve muhtemelen "ıyy bunu mu içiyorlar ya" gibi tepkiler verilmiş olabilir. Zaten kutudan içilmişse ağıza gelen o metalik tat iyice zevk kaçırmıştır.
Bir çoğumuzun çocukluğunda ilk başta böyle hatırlanan bu stil, dünya çapında tonlarca litre ve zevkle tüketiliyor. Çoğunuz yaş aldıkça da bu stili sevdiniz.
İşte bu bir pilsner stili biradır.
Pilsner stiline göz atmadan önce ülkemizde bu türde üretilen biraları listeyelim.
Efes Pilsen, Tuborg Gold, Antiochs Pilsner, Knidos Pilsner, Sanayi Pils (umarım sezonluk üretim sürer), Pablo Pilsner, Torch Pilsner, Perge Pilsner
Stil Olarak Pilsner ?
Pilsner, içine "bitter" şerbetçiotu (genelde Saaz) atılan, tatlı-gevrek, canlandırıcı bir tada sahip biradır. Bu bira stili, tarihte Çek Cumhuriyeti'ndeki Plzen şehrinde üretildi. Stilin ismini nereden aldığını anlamışsınızdır.
Lager mayası kullanılarak, soğuk ortamda fermantasyon sağlanır ve bekletme süreci yine soğuk bir ortamda yapılır. Tercihen 15 derecenin altı istenir.
Pilsner dünyada en çok tüketilen tür ama yapması fabrika ortamının stabilitesini gerekli kılıyor. İstenmeyen ester tatlar olmasın diye suyundan sıcaklığına her şeye dikkat edilir. Bu yüzden aslında dünyada en çok üretilen bira türü olmasının yanında, düzgün bir şekilde yapması zor bira türlerindendir.
Çek Cumhuriyeti ve Pilsner
Her ne kadar Alman ekolünün izleri olsa da, Pilsner'ın doğduğu topraklar Çek Cumhuriyeti, bu tartışılmaz coğrafi bir gerçek. Bu sebeple hakiki, orjinal pilsner'ı Çekya'da içersiniz.
1830'larda Bavyera'dan lagering yapılan (soğutularak bekletilen) biralar şimdi Çekya olarak bilinen Bohemya topraklarına gelmeye başlamıştı. Bu biralar, o sıralarda Bohemya'da üretilen buğday ve çavdar biralarından çok daha üstündü. Üstelik 1300'lü yıllardan beri bira üreten bir insanların biraları kontamine oluyor ve bazıları içilemez durumda oluyordu. Bira seven bir halk için bu berbat bir durum ve bir şeyler yapılması gerekiyordu.
Kasabalılar, Bavyera stili bi' bira yapmaya karar verdiler. Güzel yumuşak suyu olan Radbuza nehrinden bir kilometre uzaklıkta yepyeni bir bira fabrikası tasarlandı ve inşa edildi. Bu, şerbetçiotlarının ve maltların iyi işlenebilmesi için kasabalılara göre önemli bir detaydı. Bavyera'ya araştırmacılar/casuslar gönderildi ve Josef Groll, Bohemya'ya çağrıldı.
Malt evi ve İngiliz stili bir fırın inşa edildi. Maltlama işlemleri için dünyadan örneklere bakıldı ve o dönemin son teknolojileri kuruldu. Çekler, maltı işlemeyi çok önemsediler ve ortaya harika bir Pilsner bira çıktı.
İlk Çek Pilsner, 5 Ekim 1842'de Josef Groll tarafından üretildi. Sadece Çek maltları ve Çek şerbetçiotu, özellikle de ona güzel çiçeksi ve baharatlı tatlar ve aromalar veren Saaz şerbetçiotu kullandı.
Pilsner Urquell markası bu birayı 1842 yılında fabrikasında yarattı.
1853 yılında bu stil Prag'da 35 barda satılıyordu. Sonra 1856'da Viyana'ya ve 1862'de Paris'e geldi. 1859'da Pilsner stili bira, Plzeň'deki Ticaret Odası'nda bir marka adı olarak tescil edildi. 1898'de Pilsner Urquell markası, orjinal Pilsner üreten bir şirket olduğuna vurgu yapmak için kuruldu. ( Urquell, 'orijinal kaynak' anlamına gelir).
Bir Çek Pilsner birasından herhangi bir ester olmaksızın temiz ve gevrek bir tat beklenir. Alman pilsner'ından da daha malt karakterli olmalıdır. Kullanılan su o zamanlar için önemli olabilir ama 2023 yılının teknolojisi için pek sayılmaz. Buna ek olarak Saaz şerbetçiotu, zengin, ekmeksi maltlarla dengelenen baharatlı, çiçeksi ve bitkisel bir aroma verir.
Nihai Çek Pilsner, bir Pilsner Urquell'dir. Bu dini inanç gibi bir şey. Buna ek olarak
*Budweiser Budvar (hayır Amerikan Budweiser ile karıştırmayın) *Starobrno *Staropramen *Breznak *Kozel *Svijanský Máz
*Czechvar Lager
*Bernard
Almanya ve Pilsner
Almanya'daki Pilsner Kültürü, aslında türün oluşumunda pay sahibi olan topraklar olması bakımından oldukça zengin. Pilsner Urqell'in brewmaster'ı olan Josef Groll, Bavyera doğumlu ve eğitimini oradan almış. Plzen, o dönem Almanca konuşulan bir nüfusa sahip olmakla birlikte stilin ortaya çıktığı fabrika Almanlara ait. Dolayısıyla Almanlar aslında Pilsner stili sahiplenmiş.
Augustiner, Bitburger, Lowenbrau, Ayinger, Hofbrauhaus, Beck's gibi Almanya'ya gidildiğince mutlaka içilmesi gereken ve gidilmesi gereken markaların pilsner biraları var. Tabi bu markalar Helles, Dortmunder, Dunkel, Weizen gibi stilleriyle de öne çıkıyorlar ama buna sonra bakacağız.
Dünyada Pilsner ?
Pilsner stildeki bira, dünyayı çok uzun bir zaman domine etti. Aslında hala lider sayılabilir ancak 2000'li yılların başında patlayan ABD bira devrimi ile birlikte farklı stiller, Pilsner'ın pazar payını bir miktar daralttı. Yine de neredeyse 100 - 150 yıllık zaman kaybı sebebiyle genel tüketicinin bira bilgisi lager/pilsner stiliyle limitli kaldı. Bunu aşmak zor.
Günümüzde resmi sınıflandırmalar, pilsner stilini iki ana bölgesel kategoriye ayırıyor. Bohem ve Alman pilsner.
Ama Avrupa stili Pilsner ve Amerikan stili Pilsner'lar bulundukları bölgelerde oldukça tüketiliyor.
Tarzdaki küçük farklılıklara ve dünyadaki sayısız taklitlere rağmen, en iyi pilsner örnekleri, baskın bir hop karakteri ile temiz ve canlandırıcı olmalı.
Kapitalizmin verdiği büyük pazarlama araçlarıyla dünya devi holdinglerin satın aldığı bira şirketleri, çoğunlukla lager/pilsner üretmeye devam ediyor.
Bud, Coors, Heineken, Corona ve daha niceleri.
Bugün arkadaş buluşmalarımızda, konserlerde, festivallerde, sahillerde, işten dönerken, maç izlerken elimizin altında ulaşacağımız ve damağı yormayarak kolay içilen bir pilsner var karşımızda. Elbette bu lager stili biraların özelliği. Kolay içimli olması, ekstra bir tadım hassasiyetine gerek duyulmaması, lıkır lıkır gitmesi. Pilsner da bir lager olduğundan bu durumların en iyi temsilcisi.
Bu arada yanlış anlamayın. Ben bir konserde, festivalde musluklardan lıkır lıkır akan IPA stili biralar görmek isterim. Ama dünya burada değil maalesef. IPA'ya ayrıca bir içerikte değineceğim.
Pilsner ve Lager'in Farkı Nedir ?
Dikkat ederseniz yukarıda bazen lager, lagering ifadesi kullandım. Bildiğiniz üzere biralar ana kategoride ale ve lager olarak ayrılır. Bu konuyu bir blog yazımda belirttim (Bakınız: Ale ve Lager Bira Arasındaki Fark Nedir ? )
Pilsner stili, lager'in bir alt koludur. Yani her pilsner bir lager'dir ancak her lager pilsner değildir.
Pilsner yazısını bu kadar uzun tutacağımı düşünmüyordum. Ama sanılanın aksine bu stil köklü ve biracılık tarihini değiştirmiş stillerden biri. Araştırdıkça yeni şeyler gördüm ve yazıyı yazarken ben de bilgilendim açıkçası.
Buraya kadar okuduysanız sizi tebrik ediyorum. Instagram hesabıma da beklerim. Diğer stillerde buluşmak dileğiyle.
Şerefe, Prost ve diğer benzer kelimeler !